Tết cổ truyền (Nào pê Chầu) dân tộc Mông

Tết cổ truyền (Nào pê Chầu) là một lễ hội đặc trưng, tiêu biểu nhất về văn hóa truyền thống của dân tộc Mông, tết là khoảng thời gian nghỉ ngơi, đoàn tụ gia đình, thôn, bản để cùng nhau ôn lại và trao đổi kinh nghiệm sau một năm lao động sản xuất, tô đậm tình đoàn kết trong cộng đồng, là dịp để các gia đình thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên, trời đất đã phù hộ cho mùa màng bội thu, con cháu có sức khỏe, cuộc sống bình yên qua đó cầu mong năm mới cuộc sống tốt đẹp hơn. Điều này được thể hiện trong mâm cúng đêm 30, sáng mùng một và mâm cúng bánh dày trong ngày mùng 3 tết. Tết đến mọi người cùng vui, cùng uống rượu và chúc nhau những lời đầy ý nghĩa, đặc biệt trai gái có dịp để vui xuân, thổi sáo, ném Pa Pao để tìm kiếm bạn đời. Người Mông quan niệm rằng vào ngày tết mọi thứ phải mới, từ ngoại vật đến lòng người, vì vậy vào những ngày gần tết ngoài việc chuẩn bị lương thực, thực phẩm, đồ cúng cho những ngày tết, người Mông còn chuẩn bị cho mình những bộ trang phục thật mới, họ kiêng không được nóng giận, cãi cọ nhau. Lễ vật dâng cúng trong (Nào pê Chầu): Để chuẩn bị các mâm cúng trong những ngày tết thì các gia đình phải chuẩn bị đủ các đồ lễ: - Lợn: Được gia đình nuôi từ đầu năm đợi đến tết mới thịt. - Gà: là vật dâng cúng chính trong các nghi thức cúng - Bánh dày: Được làm từ gạo nếp nương thơm dẻo, không được pha tạp được trồng ở mảnh đất tốt. Đây là đồ dâng lễ quan trọng trong các mâm lễ tết của đồng bào Mông. - Trứng gà: Theo quan niệm người Mông, trứng gà tượng trưng cho sự sống, sinh sôi nảy nở. - Hương: Dùng để thắp lên khi làm các nghi lễ thờ cúng, đây là loại hương được đồng bào làm từ một loại cây rừng có tên là Lộng Xeng. Giấy dó: Trong các nghi thức cúng lễ, người Mông thường lấy giấy dó (loại giấy do người Mông tự làm từ cây giang bánh tẻ) cắt thành các mảnh đều nhau to bằng bàn tay để làm tiền âm phủ, sau đó sẽ đốt khi các nghi thức cúng bái kết thúc. /uploads/news/2014_12/chuan-bi-banh-day-don-tet2.jpg Chuẩn bị bánh dày đón tết . Ảnh: Thu Thủy Thực hiện phần lễ: Ngày 30 tết các gia đình sẽ giã bánh dày, khi bánh được làm xong chủ nhà mang bánh khấn mời tổ tiên sau khi khấn mời tổ tiên, chủ nhà khấn mời các loại ma trong nhà như ma bếp, ma cột nhà, ma cửa… xong thì mọi người mới được ăn. Buổi sáng 30 tết là nghi lễ cúng dâng mâm bánh dày, 3 giờ chiều cùng ngày chủ nhà bắt đầu làm nghi lễ quan trọng: nghi lễ quét dọn nhà cửa với quan niệm quét đi cái xấu, rủi ro của năm cũ đồng thời cầu mong năm mới có nhiều may mắn tới nhà, thóc ngô đầy nhà, cả nhà khỏe mạnh và hạnh phúc. Nghi lễ được tiếp tục bằng việc dâng cúng tại bàn thờ, nơi thờ Xử, Ca, Lò, De. Với người Mông, Xử, Ca, Lò, De được coi là 4 vị thần quan trọng nhất mà bất kỳ gia đình nào cũng phải thờ, vì vậy, mỗi dịp tết đến các gia đình thường dán lại giấy tại bàn thờ sao cho mới hơn, gọn gàng hơn và cầu mong năm mới gia đình sẽ được các thần che chở phù hộ. Khi dán lại bàn thờ xong, chủ nhà sẽ thắp hương và tay cầm một con gà trống còn sống, rồi khấn: “Năm cũ qua đi năm mới đến, hôm nay đầu xuân năm mới tôi sẽ thay nhà cửa mới thắp hương có cơm, có thịt gà mới dâng tặng Xử,Ca, Lò De về ăn tết cùng gia đình mong các thần linh về nhận thành quả gia đình, rồi hãy phù hộ cho năm mới cho tròn một năm 12 tháng, phù hộ cho con cháu năm mới luôn mạnh khỏe, trông giữ nhà cửa không để tà ma, những cái xấu không vào được nhà, canh nhà cửa tốt cho gia đình nhé”. /uploads/news/2014_12/nghi-le-cung-4-vi-than-quan-trong.xucalode-chieu-30-tet3.jpg Nghi lễ cúng 4 vị thần quan trọng.Xử,Ca,Lò,Dè chiều 30 tết Sáng mùng một tết, khi nghe tiếng gà gáy đầu tiên chủ nhà dậy đi lấy nước lộc và nấu bữa sáng. Việc đầu tiên chủ nhà mang 3 nén hương, một tập giấy dó đi đến chỗ lấy nước thắp hương và đốt tiền âm phủ rồi lấy nước về nấu bữa sáng, chuẩn bị đồ lễ cúng tổ tiên ngày đầu năm mới. Trong 3 ngày tết hương và nến phải luôn luôn cháy không được tắt điều đó sẽ mang lại may mắn cho gia đình trong một năm. Nghi thức cúng lễ cuối cùng vào chiều mùng 3 tết, đó là mời tổ tiên ăn bánh dày và tiễn tổ tiên ra về. /uploads/news/2014_12/hat-ongcha-xai4.jpg Hát ống (Cha xái) /uploads/news/2014_12/thoi-khen-mong5.jpg Thổi khèn Mông